Ngoài ra, không chỉ ho gà mà cần tăng cường cảnh giác với các bệnh nguy hiểm bị thiếu vắc xin trong tiêm chủng khác như sởi, bạch hầu.

Sau đây là những điều cần biết về bệnh ho gà:

Ho gà là một bệnh nhiễm trùng hô hấp cấp tính rất dễ lây lan do vi khuẩn Bordetella pertussis gây ra, thường xảy ra ở trẻ nhỏ. Khởi đầu của bệnh có thể không sốt hoặc sốt nhẹ, có viêm long đường hô hấp trên, mệt mỏi, chán ăn và ho. Cơn ho ngày càng nặng và trở thành cơn ho kịch phát trong 1-2 tuần, kéo dài 1-2 tháng hoặc lâu hơn. Cơn ho gà rất đặc trưng, người bệnh ho rũ rượi không thể kìm hãm được, sau đó là giai đoạn thở rít như tiếng gà gáy. Cuối cơn ho thường chảy nhiều đờm dãi trong suốt và sau đó là nôn.

 Bệnh xảy ra quanh năm nhưng thường xảy ra vào mùa lạnh, nhất là mùa Đông- Xuân. Trong những ngày thời tiết thường xuyên ẩm ướt, không khí không nóng, không lạnh chính là điều kiện lý tưởng để vi khuẩn sinh sôi và phát triển. 

1. Nguồn truyền nhiễm và phương thức lây truyền

Ho gà là bệnh có khả năng lây nhiễm cao trong giai đoạn đầu nhiễm bệnh, khi đó trên 80% những người tiếp xúc trực tiếp với người bênh có thể bị lây nếu chưa được tiêm phòng, đặc biệt là người sống cùng hộ gia đình. Người là ổ chứa duy nhất. Đây là nguồn lây nhiễm chủ yếu cho trẻ nhỏ. Bệnh lây nhiễm mạnh nhất trong thời gian 2 tuần đầu kể từ khi khởi phát bệnh.

Bệnh có thể lây qua đường hô hấp thông qua các giọt nước bọt trong không khí khi người bệnh hắt hơi, ho; hoặc tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết ở họng, niêm mạc mũi khi người bệnh nôn hay khạc nhổ. Chính vì vậy, bệnh ho gà ở trẻ em rất dễ lây lan khi ở cùng một không gian đông đúc như trường học, nhà ở, ký túc xá, khu công nghiệp…

2. Triệu chứng của Ho gà

Thời gian ủ bệnh

Thời gian ủ bệnh sau khi phơi nhiễm thường từ 7 đến 10 ngày nhưng có thể là ba tuần hoặc lâu hơn. Nhiều trường hợp nhiễm B. pertussis dường như không có triệu chứng. Ở thanh thiếu niên bị nhiễm bệnh hoặc người lớn có tiền sử nhiễm trùng trước đó hoặc đã từng tiêm vắc-xin ho gà, các triệu chứng có thể không điển hình.

Giai đoạn khởi phát

Kéo dài từ một đến hai tuần, bệnh nhân xuất hiện các triệu chứng không đặc hiệu bao gồm đau mỏi toàn thân, đau bụng âm ỉ và ho nhẹ. Có thể có tăng nhiệt độ nhẹ, hiếm khi sốt cao. Triệu chứng sớm gợi ý bệnh ho gà là chảy nước mắt nhiều và sung huyết kết mạc. Ở giai đoạn này các xét nghiệm thường chính xác để chẩn đoán ho gà, tuy nhiên triệu chứng chưa điển hình làm bệnh dễ bị bỏ qua.

Giai đoạn toàn phát

Thường bắt đầu trong tuần thứ hai của bệnh. Các cơn ho kịch phát thường xảy ra liên tiếp và nhanh chóng, có thể xuất hiện bất cứ lúc nào nhưng thường vào ban đêm và gần sáng: Khởi đầu là một cơn ho kéo dài không cầm được, sau cơ ho người bệnh thở rít như tiếng gà kêu, khạc nhiều đờm quánh dính. Ngất hoặc nôn sau cơn ho cũng có thể xảy ra. Nếu không được điều trị, giai đoạn kịch phát thường kéo dài từ hai đến ba tháng sau đó dần dần chuyển sang giai đoạn lui bệnh.

Giai đoạn lui bệnh

Giai đoạn này có sự giảm dần về tần suất và mức độ nghiêm trọng của ho, thường kéo dài 1-2 tuần hoặc hơn.

3. Những biến chứng của bệnh Ho gà

Các biến chứng bội nhiễm: Phế quản phế viêm, giãn phế quản, viêm màng phổi.

Viêm não do Ho gà: Với biểu hiện sốt cao, có tổn thương thần kinh trung ương như ý thức thay đổi, li bì, hôn mê, co giật, liệt khu trú.

Suy dinh dưỡng: Do trẻ không ăn và nôn nhiều.

Các biến chứng khác: Chảy máu kết mạc, sa trực tràng, xuất huyết màng não...

Các biến chứng trên thường gặp ở trẻ nhỏ, trong đó viêm phổi là biến chứng thường gặp nhất và dễ gây tử vong, đặc biệt ở trẻ dưới 1 tuổi. Trẻ có thể bị tím tái do thiếu ô xy trong cơn ho, nôn kiệt sức thường đi kèm theo sau cơn ho.

4. Khuyến cáo phòng bệnh Ho gà

- Cách tốt nhất để phòng ngừa bệnh ho gà ở trẻ sơ sinh, trẻ em, thanh thiếu niên và người lớn là tiêm vắc xin. Tại Việt Nam, vắc xin ho gà có trong rất nhiều loại vắc xin kết hợp như vắc xin 6 trong 1 (Hexaxim hoặc Infanrix Hexa), vắc xin 5 trong 1 (Pentaxim hoặc SII), vắc xin 4 trong 1 (Tetraxim), vắc xin 3 trong 1 (DPT). Trong thời gian qua do tình trạng gián đoạn cung ứng vắc xin chứa thành phần Ho gà trong chương trình TCMR dẫn đến khoảng trống miễn dịch trong nhóm trẻ đến độ tuổi tiêm chủng mà chưa được tiêm phòng hoặc chưa tiêm đủ mũi, do vậy cần tiêm bù ngay khi vắc xin được phân bổ, khuyến khích người dân tiêm cho trẻ bằng vắc xin chứa thành phần ho gà tại các cơ sở tiêm chủng dịch vụ để đảm bảo miễn dịch cho trẻ. Lịch tiêm vắc xin phòng bệnh ho gà cho trẻ em trong tiêm chủng: Tiêm 3 mũi vắc xin có thành phần ho gà cho trẻ vào lúc trẻ 2, 3, 4 tháng tuổi và tiêm nhắc lại mũi thứ tư vào lúc trẻ 18 tháng.

- Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng; Che miệng khi ho hoặc hắt hơi; Giữ vệ sinh thân thể, mũi, họng cho trẻ hàng ngày; Đảm bảo nhà ở, nhà trẻ, lớp học thông thoáng, sạch sẽ và có đủ ánh sáng.

- Những người bị phơi nhiễm với bệnh, đặc biệt là những người có tiền sử tiêm chủng không đầy đủ, cần được theo dõi chặt chẽ các triệu chứng và dấu hiệu của bệnh ho gà trong ba tuần sau khi tiếp xúc.

- Khi tiếp xúc với bệnh nhân cần đeo khẩu trang, vệ sinh phòng ở, đồ chơi… bằng dung dịch sát khuẩn.

- Khi có dấu hiệu mắc bệnh hoặc nghi ngờ mắc bệnh Ho gà trẻ phải nghỉ học, cách ly và đưa đến cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời.

Ban biên tập